Z tego artykułu dowiesz się co to jest układ endokannabinoidowy, czym są receptory endokannabinoidowe i jak endokannabinoidy wpływają na systemy fizjologiczne organizmu człowieka.

Lektura na: 3-4 minuty
Udogodnienia: video content na końcu artykułu

Układ endokannabinoidowy – podstawowe informacje

| Układ endokannabinoidowy integruje funkcje fizjologiczne związane z odpowiedzią organizmu na choroby i urazy, a także utrzymuje i przywraca stan homeostazy oraz ogólnego poczucia dobrostanu, balansu emocjonalnego i zdrowia fizycznego i psychicznego człowieka.

Mimo, że system (używam zamiennie określeń system i układ endokannabinoidowy) ten odkryto już 1992 roku wciąż próżno szukać informacji na jego temat w podręcznikach szkolnych, a nawet akademickich. Mimo istnienia ogromnej masy zrecenzowanych badań naukowych – mówi się nawet o 1 nowym badaniu dziennie (sic!) w okresie ostatnich 20 lat, w którym kwestia układu endokannabinoidowego była poruszana – niemal żadna uczelnia medyczna nie uczy studentów, przyszłych lekarzy o tym jak ten kluczowy dla zdrowia system działa.

Hasło “endocannabinoid” wpisane w wyszukiwarkę biblioteki naukowych badań medycznych Pubmed wskazuje na dzień 12.06.2020 aż 11750 badań naukowych poruszających kwestię układu endokannabinoidowego. W szczytowym 2016 roku badań takich przeprowadzono aż 819, a w samym 2020 jest ich już 467. To dużo, a nawet bardzo dużo.

Synteza (tworzenie) endokannabinoidów jest adaptacyjną odpowiedzią organizmu na stres komórkowy znany także jako stres oksydacyjny.

Jej zadaniem jest przywrócenie homeostazy na płaszczyźnie komórkowej. Homeostaza to balans, równowaga fizjologiczna, emocjonalna, psychiczna. Coś co jest dobre, każdy chce to mieć, ale w dzisiejszym skażonym świecie jest coraz trudniej osiągalna, co niesie ze sobą gigantyczne koszty społeczne i zdrowotne dla niemal całej populacji ludzkiej. Homeostaza to spokój i szerokopojęte zdrowie.

Uważa się, że układ endokannabinoidowy stanowi most pomiędzy ciałem fizycznym a umysłem człowieka.

Układ endokannabinoidowy reguluje i odpowiada przede wszystkim za:

• odporność oraz jakość i intensywność reakcji immunologicznej organizmu na zaburzenia i patogeny
• zdolność uczenia się, zapamiętywania, koncentrację i skupienie
• regulację apetytu i łaknienia czyli prawidłową pracę układu trawienia
• decyzyjność, stanowczość i krytyczne myślenie
• balans emocjonalny i radzenie sobie ze stresem
• odpowiedz sensoryczną i motoryczną na bodźce zewnętrzne
• zachowanie równowagi na każdej płaszczyźnie życia – psychicznej, mentalnej, intelektualnej, fizycznej
• regulację ciśnienia krwi i temperatury ciała
• prawidłową pracę i ochronę układu nerwowego
• prawidłową pracę i funkcjonowanie komórek organizmu człowieka (ochrona przed rakowaceniem, likwidacja komórek nowotworowych i wyhamowanie wzrostu guzów)

Historia odkrywania endokannabinoidów

Już w 2000 p.n.e w Chinach opisano rośliny konopi (cannabis), ale dopiero 1964 roku naukowcom udało się wyizolować jeden z głównych kannabinoidów z konopi – psychoaktywny THC. W 1988 roku odkryto pierwsze receptory układu endokannabinoidowego, a już w 1992 roku zespół naukowców pod przewodnictwem prof. Raphaela Mechoulama odkrył istnienie endogennych kannabinoidów – anandamidu i 2-AG. Jasnym się stało, że mamy do czynienia z pionierskim i rewolucyjnym w swej naturze odkryciem naukowym. Istnienie wewnętrznego układu endokannabinoidowego “zasilanego” produkowanymi przez organizm związkami chemicznymi zostało jednoznacznie potwierdzone.

Receptory kannabinoidowe CB1 i CB2

Ciekawostka:

| Receptory kannabinoidowe wyewoluowały aż 600 milionów lat temu, a receptory obecne u żachwy (takie zwierzę morskie z podtypu osłonic 🙂 ) są niemal identyczne z receptorami współczesnego człowieka.

Istnieją dwa rodzaje receptorów kannabinoidowych: CB1 i CB2.

Receptory CB1 są zlokalizowane w ośrodkowym układzie nerwowym, jądrach i macicy, tkance tłuszczowe, tkance łącznej, gruczołach, leukocytach, śledzionie, sercu, wątrobie i przewodzie pokarmowym.

Receptory CB2 są zlokalizowane na powierzchni monocytów, makrofagów, komórek typu B (beta), komórek typu T (niedawno odkryty rodzaj limfocytów zdolnych zabijać niektóre rodzaje komórek nowotworowych) oraz w wątrobie, migdałkach, śledzionie, a także w obu – ośrodkowym i jelitowym – układach nerwowych. Są przede wszystkim, ale nie tylko, obecne w systemie odpornościowym. Co ciekawe receptory te mogą powstawać w miejscach, w których normalnie nie są znajdowane. Zdarza się to w przypadku zaistnienia stanu zapalnego lub w miejscach zranienia/uszkodzenia tkanki lub organów.

Receptory aktywują różne rodzaje białek typu G.

To, który rodzaj białek G zostanie aktywowany zależy od rodzaju aktywatora (agonisty), który połączy się z receptorem. Receptory będą pełniły różne funkcje w zależności od aktywatora.

| Obrazowo mówiąc: wiele kluczy otwiera ten sam zamek, ale każdy z nich otwiera drzwi do innego pokoju.

To trochę jak na filmach kiedy te same drzwi otwierane dwa razy pod rząd prowadzą w dwa różne miejsca.

Endokannabinoidy – co to jest i co o nich wiemy?

Endokannabinoidy to molekuły, które organizm produkuje w celu stymulacji pracy receptorów układu endokannabinoidowego. Ich synteza odbywa się w miarę potrzeb, na żądanie.

Dwa podstawowe endokannabinoidy, które znamy już dość dobrze to Anandamid i 2-AG.

Istnieją także inne endokannabinoidy jak np. Noladin czy Vidoramin, których mechanizm działania wciąż naukowcy badają.

Endokannabinoidy modulują pracę także innych receptorów takich jak GPR55, TRPV1 (receptor kapsaicyny) czy PPARs. Z tymi receptorami może łączyć się m.in. CBD o czym pisałem już w artykule: Co to jest kannabidiol (CBD)

Produkcja endokannabinoidów ma za zadanie utrzymanie homeostazy w organizmie. Homeostaza to stan całkowitego balansu i równowagi wszystkich istotnych funkcji fizjologicznych organizmu.

Roślinne kannabinoidy takie jak zawarte w konopiach CBD, CBG, CBN czy THC to najdoskonalsze naturalne “zamienniki” endokannabinoidów. Stąd funkcja suplementacyjna takich preparatów jak olej cbd w sytuacjach kiedy organizm z różnych powodów nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości endokannabinoidów aby zapewenić homeostazę organizmu.

W uproszczeniu:

| Endokannabinoidy (anandamid, 2-AG) i ich roślinne zamienniki czyli kannabinoidy (CBD, CBG, CBDa, CBN, THC) to klucze do zamków (receptorów), które w zależności od potrzeby mogą wywoływac efekt stymulujący lub hamujący. Na przykład ból, spastyczność mięśni, lęki są dzięki nim tłumione, a z kolei apetyt i ogólne poczucie dobrostanu (wellbeing) są stymulowane.

Dotychczasowa wiedza pozwala stwierdzić, że:

• Główną, ale nie jedyną rolą układu endokannabinoidowego jest utrzymywanie homestazy komórkowej
• Układ endokannabinoidowy jest obecny w całym organizmie, organach, tkankach oraz na powierzchni komórek
• Nasza wiedza na temat układu endokannabinoidowego nie jest kompletna, a mechnizm działania systemu jest niespotykanie złożony
• Modulacja pracy systemu endokannabinoidowego może stanowić istotne narzędzie w terapeutyczne w przypadku wielu chorób i zaburzeń funkcjonowania

Temat nie jest wyczerpany. W kolejnych artykułach wyjaśnię funkcje i regulacyjne mechanizmy działania układu endokannabinoidowego w różnych tkankach, organach i obszarach funkcjonalnych organizmu człowieka.

Pozostałe źródła:

www.themedicalcannabisinstitute.org

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3997295

Zastrzeżenia dotyczące treści publikowanych na stronach bazy wiedzy znajdziesz klikając tutaj. Wszystkie zawarte w artykule informacje są  sprawdzone, prawdziwe i rzetelne. Pochodzą przede wszystkim z wiedzy pozyskanej podczas szkolenia dla praktykujących lekarzy w zakresie funkcjonowania układu endokannabinoidowego prowadzonego przez renomowaną, amerykańską jednostkę szkoleniową specjalizującą się w tematyce zastosowania kannabinoidów do celów terapeutycznych, medycznych oraz dla poprawy jakości życia instytutu TMCI Global.